Lăng đá họ Ngọ còn gọi là Linh Quang Từ được xây dựng vào năm Chính Hòa thứ 18 (1697) tại làng Thái Thọ, xã Thái Sơn (Hiệp Hòa). Đây là nơi lưu giữ thi hài Phương quận công Ngọ Công Quế, một võ quan nổi tiếng dưới triều vua Lê Hy Tông (1679 - 1705). Công trình được chạm khắc công phu, mang đậm dấu ấn điêu khắc thời Lê - Mạc, được bảo tồn gần như nguyên vẹn kể từ khi xây dựng.
Lăng đá có hình chữ nhật, chia làm hai lớp. Cửa lăng hướng về phía Nam, nơi có hồ nước trong xanh. Tương truyền, Quận công thuê thợ đánh đá và đục chạm ngay tại chỗ theo quy cách rồi mới chuyển về lăng. Một lần, khi xe chở voi đá, ngựa đá qua cửa đền Y Sơn gần đó, xe không đi được. Sau khi ông làm lễ và cúng vào đền đôi ngựa đá và voi đá, từ đó việc đánh đá xây lăng mới trôi chảy. Bức tường bao quanh khu lăng mộ được xây bằng đá ong. Cổng dẫn vào lăng xây kiểu vòm cuốn. Qua cổng lăng, trên khu đất trước mộ phần, hai bên có hai dãy tượng người và linh vật bằng đá đứng chầu uy nghiêm. Các tượng đều được làm bằng đá muối. Tượng voi được tạc trong tư thế voi phục. Đôi nghê đá được chạm trổ công phu, điển hình cho nghệ thuật kiến trúc điêu khắc trang trí thời Lê - Mạc. Ngựa đá được chạm khắc với đầy đủ chi tiết của ngựa chiến. Trước phần mộ là hương án dùng để tế lễ. Cạnh hương án có hai con nghê ngồi chầu. Mộ phần Phương quận công Ngọ Công Quế.
Bia đá trong khu lăng mộ khắc nội dung tóm lược công đức của tướng công Ngọ Công Quế đối với quê hương, đất nước. Năm 1964, lăng được xếp hạng di tích cấp quốc gia. Theo các cơ quan quản lý văn hóa của Bắc Giang, lăng đá Phương quận công Ngọ Công Quế là lăng cổ được lưu giữ nguyên vẹn nhất trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.
Phương quận công Ngọ Công Quế làm quan triều Lê, được vua Lê Hy Tông phong cho nhiều tước vị quan trọng như: Tổng Thái giám Bắc quân Đô đốc phủ, Phụ quốc Thượng tướng quân, Tả đô đốc Phương quận công. Với dân chúng, ông là vị Thành hoàng làng kính trọng, đức độ, lập được nhiều công trạng hiển hách. Thân sinh Phương quận công Ngọ Công Quế là cụ Ngọ Công Tuấn từng được phong chức hầu, là trấn thủ đất Thái Nguyên.
Nguyễn Phương
