Đền Y Sơn thuộc xã Hòa Sơn, huyện Hiệp Hòa được xây dựng vào thời Lê dưới chân núi Ia. Ngôi Đền thờ Đức thánh Hùng Linh Công – Người có công dẹp giặc Ân cứu nước. Đền Y Sơn là một công trình kiến trúc cổ truyền kiểu: “Nội công ngoại quốc”. Phía ngoài cổng là cổng tam môn, Tòa tiền tế có Voi, ngựa đá. Tòa Chung đường gồm 5 gian nối thông với hậu cung 3 gian bưởi một dải muống 2 gian. Đền nằm trong quần thể Di tích lịch sử Văn hóa Y Sơn. Ngôi đền đã được Bộ Văn hóa Thông tin cấp Bằng công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1994.

Nhằm giữ vững và phát huy giá trị các di tích lịch sử cách mạng thuộc ATKII, khắc phục nhiều hạng mục bị xuống cấp, tháng 1/2022, dự án trùng tu, tôn tạo di tích Đền Y Sơn được triển khai với các hạng mục: Tu bổ tòa Tiền tế; tòa Đại bái, Hậu điện, Tả- Hữu hành lang, tôn tạo cổng đền, nghi môn ngoại, nghi môn nội, nhà từ đền, am thờ quan ngoại, am hóa vàng. Các công trình phụ trợ như: Xây tường bao, lát sân; cải tạo hệ thống cấp điện, cấp nước, thoát nước và hệ thống cây xanh… Dự án do Công ty cổ phần Bảo tồn di sản văn hóa kiến trúc Việt thi công xây dựng.

Đến nay, sau gần 2 năm thi công, dự án đã hoàn thành với tổng kinh phí đầu tư xây dựng gần 22,8 tỷ đồng. Kinh phí từ nguồn vốn hỗ trợ mục tiêu ngân sách T.Ư và ngân sách tỉnh. Ngay sau khi công trình hoàn thành, nhân dân xã Hòa Sơn đã tổ chức lễ rước Thánh hồi cung. 

Được biết, năm 2024, huyện tổ chức Lễ hội đền Y Sơn với quy mô cấp huyện. Ngoài việc công bố hoàn thành trùng tu, tại lễ hội sẽ diễn ra nhiều hoạt động đặc sắc. Trong đó, phần lễ sẽ có các màn rước kiệu, tấu trống, múa cung đình, dâng hương. Phần hội bao gồm giải vật cổ truyền, cờ tướng, bóng đá, bóng chuyền, cầu lông và các trò chơi dân gian như: Bắt phỗng, bịt mắt bắt dê, đu cây…

Nguyễn Phương